کوهستان

در عملیات ترکیه علیه عفرین هریک از طرف های درگیر در بحران سوریه به دنبال دستاورد هایی بودند که برخی از آنان محقق شد و برحی دیگر تغییر ماهیت داد . نگاهی گذرا به انتظارات و واقعیات اندکی فضای جنگ را واضح تر میکند .

انتظارات و اهداف ترک ها:

ترکیه در حالی که توافق آستانه را در حال از بین رفتن می دید (در توافق آستانه برخی از مناطق تحت کنترل نیروهای مورد حمایت ترکیه مانند ادلب منطقه ی عدم درگیری بود ) سعی کرد از این تهدید یک فرصت بسازد . آنها دریافتند که قصد روسیه برای تصرف ادلب جدی است به همین منظور تصمیم گرفتند به صورت شتاب زده قبل از اینکه شورشیان جهادی مورد حمایتشان در ادلب از سوی ارتش سوریه و روسیه از بین بروند از انها بر علیه کردهای عفرین بهره ببرند . به طور ضمنی یک توافق بین روسیه و ترکیه شکل گرفت مبنی بر اینکه در عوض حمله ی روسها به ادلب ترکیه هم بدون مخالفت روسیه بتواند به عفرین حمله کند .

انتظارات و اهداف سوریه و روسیه :

روسها در ابتدا به قصد حمایت از عفرین در برابر ترکیه در این منطقه مستقر شده بودند اما آنها انتظار داشتند با هشدار دادن به کردها در خصوص حمله ترکیه انها را متقاعد سازند این منطقه را به دولت سوریه واگذار کند اما این انتظار قبل از شروع عملیات عفرین منتفی شده بود از طرفی روسها در توافق با امریکایی ها این منطقه را به عنوان منطقه ی عملیاتی خود عنوان کرده بودند و تا حدودی از عدم مداخله آمریکایی ها اطمینان داشتند . از این رو انتظار داشتند با فضار ترکیه بر کردها آنها شرط بازگشت دولت سوریه به عفرین را عملی سازند . و از طرف دیگر با مشغول کردن جهادی ها به کردها عملیات ادلب را بسیار سهل تر از گذشته به سرانجام برسانند .

امریکا :

امریکایی ها عملا به دنبال درگیری مستقیم با ترکیه نبودند و در توافقی که با کردها داشتند صراحتا عنوان کرده بودند به هیچ عنوان از عفرین دفاع نخواهند کرد . اما این عملیات می توانست ماهیت روسها را برای کردها مشخص کند و پس از عملیات بتوانند کردها را از روسیه دور سازند . از طرف دیگر رفتار ترکیه برای آنها چندان خوشایند نیست خصوصا اینکه مرد تاثیر گذار این روزهای جنگ سوریه در امریکا برت مک کورگ است فردی که به شدت ترکیه از اون خشمگین است و مک کورگ رابطه ی عمیقی با فرماندهان کرد دارد .  

کردها :

کردها در عفرین صرفا به دنبال حفظ سرزمین خود هستند و هدف اولیه آنها مقاومت در برابر تهاجم ترکیه است آنها ناخواسته وارد چنین جنگی شده اند اما مقاومت آنها توانسته معادلات را پیچیده کند .

اما پرسش اصلی این موضوع است با شکست ترکیه در عملیات عفرین چه چیزی در انتظار طرفین درگیر است؟

چیزی که مشخص است در منطقه ی ادلب و عفرین حداکثر از این سه نیرو (ارتش سوریه ، کردها ، نیروهای تحت حمایت ترکیه ) دو نیرو باید وجود داشته باشند  و به طور یقین یک نیرو باید از بین برود . به شخصه معتقدم این نیروهای تحت حمایت ترکیه هستند که باید ادلب را ترک کنند و به نظر نمی رسد کردها هم سرزمین خودشان را ترک کنند . در این 16 روز عملیات این را به وضوح در صحنه های جنگ به ترک ها اثبات کرده اند .

اما مهمترین موضوع جلسه ی فردای مقامات نظامی امریکا با ترکیه است . این مقام امریکایی حامل پیام مهمی برای ترکیه است که می تواند پیامد های مهمی در پی داشته باشد . امروز در پارلمان ترکیه اردوغان از برنامه های امریکا در اینده ی سوریه  ابراز نگرانی کرد که به نحوی می توان آن را مرتبط با  سفر مقامات نظامی امریکا به ترکیه قلمداد کرد .

در روزهای آینده یقینا روسیه مواضع شفاف تری در خصوص ترکیه خواهد گرفت و باید دید ترک ها پا پس خواهند کشید یا بیشتر و بیشتر به باتلاق عفرین فرو خواهند رفت . 

پیش از هر چیز باید در خصوص روابط سیاسی نظامی کردهای عفرین به طور مختصر توضیحی ارائه شود . کردها در این منطقه با توجه به اینکه از سایر نقاط کردستان فاصله دارند پس از حمایت آنها از منطقه ی تحت محاصره نبل و الزهرا که توسط جهادی های مخالف اسد مورد حمله قرار گرفته بود با روسیه رابطه برقرار کردند . پس از وقایع کوبانی امریکا به کردها نزدیک شد و روابط خود را با انها گسترش داد اما این روابط عفرین را استثنا کرده بود . امریکایی ها با توجه به ملاحظات سیاسی که با ترکیه داشتند از حمایت از این منطقه خود داری کردند و این را بارها به کردها یادآوری کرده اند . حتی کردها عنوان کردند اگر امریکا حمایت نکند این منطقه رابطه ی خود را با روسیه گسترش خواهد داد . و در پاسخ برت مگ گورک نماینده ی امریکا در ائتلاف بین المللی عنوان کرد ارتباط عفرین با روسیه هیچ خللی در روابط کردها با امریکا ایجاد نخواهد کرد .

یک هفته پیش از حمله ارتش ترکیه به عفرین ترک ها به شدت از روسیه و ایران انتقاد کردند و عنوان کردند آنها قصد دارند منطقه ی ادلب را از مخالفین پس بگیرند موضوعی که بر خلاف توافقاتشان بوده اما از طرف دیگر ترکیه از این موضوع اطمینان دارد که دیر یا زود مخالفین در ادلب توسط روسیه و سوریه از بین خواهند رفت به این منظور از آنها خواست که این جهادی ها را در حمله به عفرین سامان دهی کند .

روسها دو دلیل برای عدم مایت از کردهای عفرین دارند ::

نخست اینکه از بین رفتن یا ضعیف شدن هردو گروه جهادی های مورد حمایت ترکیه و کردهای عفرین به سود دولت سوریه است و با درگیری این دو گروه یقینا استحکامات مخالفان در ادلب ضعیف خواهد شد و دولت سوریه به مراتب راحت تر می تواند ادلب را از معارضین پس بگیرد .

از طرف دیگر روسها در توافقی که با امریکایی ها داشتند میدانستند امریکایی ها به آسانی حاضر به ورد به عفرین نخواهند شد و از طرفی این انتظار را داشتند که کردها به سرعت منطقه ی عفرین را برای ارتش سوریه باز بگذارند و ان را به ارتش سوریه واگذار کنند . اتفاقی که برای منطقه ی شهبا به طور موقت افتاده بود . اما کردها راه سومی برگزیدند و ترجیح دادند در مقابل ارتش ترکیه و جهادی ها مقاومت کنند.

امریکایی ها به اعتقاد من در خصوص عفرین چند موضوع را مد نظر دارند ::

آنها دوس دارند در راستای منافعشان کم هزینه ترین راه را انتخاب کنند در عین حالی که لطمه ی زیادی به روابط با ترکیه نزنند گستره قدرت خود را در شمال سوریه افزایش دهند .

عفرین چندان برای آمریکایی ها اهمیت نداشت انها به گمان من اینگونه فکر میکنند . اگر روسها از کردها حمایت کنند ترکیه مواضعش ضعیف تر خواهد شد و عملا مزاحمت هایش برای آنان به طور چشم گیری کاهش پیدا خواهد کرد و اگر روسها از کردها حمایت نکنند کردها از روسیه فاصله خواهند گرفت و عملا بازهم منافع آمریکا لطمه ای نمی بیند و حتی در راستای منافع انهاست .

اما پس از 7 روز ارتش ترکیه در پشت مرزهای عفرین زمین گیر شده است بیش از 8 تانک آنها منهدم شده است و یک هواپیمای انها هدف قرار گرفته است تعداد زیادی از نیروهایش به اسارت در امده اند و هر روز تصاویر بیشتری از اجساد جهادیان توسط کردها منتشر می شود . این موضوع را نه روسها پیش بینی می کردند و نه ترکیه یا حتی آمریکا هرچند سابقه ی کردها در کوبانی چنین مقاومتی را قابل درک میکرد .

حال موضوع سومی پیش آمده است و آن عدم حمایت روسیه و عدم موفقیت ترکیه است این ایده آل ترین حالت برای آمریکایی هاست که هم موضع روسها تضعیف شده است و هم اینکه ترکیه دیگر چندان کری نمی خواند و پس از 7 روز نتوانسته است پیش روی کند . این خط سوم مسیری است که برای ایالات متحده بسیار جذاب است اما تا زمانی که این مقاومت به درازا نکشد .

دلیل این استدال این است که اگر این مقاومت فرسایشی و دراز مدت شود امریکایی ها ناچار خواهند بود موضع بگیرند و این موضوع را از همان ابتدا به ترکیه گوشزد کرده بودند . آنها بارها از ترکیه خواسته بودند که هر کاری که می خواهد بکند در کوتاه ترین زمان ممکن  باشد . کوتاه بودن این عملیات امریکا را به همان دو هدف خواهد رساند اما وقتی مقاومت طولانی باشد آنها ناچار هستند موضعی شفاف تر داشته باشند .

آنها انتظار داشتند در زمان نسبتا کوتاهی ارتش ترکیه عفرین را تسخیر کند و با این شرایط هم ترکیه خرسند بود هم روسها می توانستند بدون مخالفت ترکیه ادلب را به راحتی از مخالفان بگیرند و امریکایی ها هم خیالشان از اینکه کردها دیگر به روسیه نزدیک نمی شوند راحت می شد . با این استدلال همه ی قدرت ها چراغ سبز به ترکیه نشان دادتد . اما مقاومت عفرین معادلات را برهم زد و اکنون باید هرکدام از طرف ها به فکر راه چاره ای دیگر و برنامه ای دیگر باشند . 

در حال حاضر به نظر می رسد اینکه کردها بر علیه امریکایی ها سخن نمی گویند  گواهی بر همین فرض باشد که کردها از اینکه امریکایی ها اجازه ی استفاده از سلاح هایشان را در مقاومت عفرین میدهند خرسندند. 

بدون شک در روزهای اتی روسیه مواضعش تغییر خواهد کرد و امریکایی ها هم جسورانه تر در این مورد سخن خواهند گفت البته با این فرض که این مقاومت همچنان ادامه داشته باشد .

باید در روزهای آینده منتظر باشیم ببینیم ارتش پر هیاهوی ترکیه بلاخره می تواند از ابروی رفته ی خودش دفاع کند یا به بهانه هایی از ادامه ی عملیات صرف نظر خواهد کرد ؟ و آیا کردها میتوانند مقاومتشان را در دراز مدت ادامه دهند و یک کوبانی دیگر را خلق کنند یا خیر؟