کوهستان

هرشب از دوریت بی قرارم و به اندازه ی بیستون غم بروی دوشم سنگینی میکند شیرین جان اصلا بستون چیست در برابر فراق تو بیستون برایم همچو خاک است ...

ترانه ی شیرین گیان از ترانه های کردی کلهری  است که به زیبایی تمام توسط سید جلال الدین محمدیان اجرا شده است . این ترانه یکی از ترانه های ماندگار کرمانشاه است

شکست عهد منو گفت هرچه بود گذشت
به گریه گفتمش آری ولی چه زود گذشت
بهار بود و تو بودی عشق بود و امید
بهار رفت و تو رفتی و هرچه بود گذشت
  ***

شیرین و شیرین، شیرین گشت که‌سم 
ناز دار شیرین - ناز شیرین - شیرین گشت که‌سم 
عشق تو داسه تیشه وه ده‌سم 

هه ر شه و له‌دوریت فره هولمه 
شیرین گیان – شیرینه  گشت که‌س 
چه‌نه بیستون غه‌م له کولمه
شیرین گیان - کیو بیستون چه‌س؟ 
کیوه که ی بیستون ئه رام چون خاکه 
شیرین گیان - له توره‌ش کیشم 
له تیری غه‌مت جه‌رگم پرچاکه 
شیرین گیان – من وه کی بوشم

شیرین و شیرین، شیرین گشت که‌سم 
ناز دار شیرین - ناز شیرین - شیرین گشت که‌سم 
عشق تو داسه تیشه وه ده‌سم 

یه‌شو ئه رای چه له بیستون ناد 
شیرین گیان - ده‌نگه‌که ی تیشه‌م 
هاتمه وه خه وت نازت وه‌کیشم 
شیرین گیان – سوزانی ریشه م  
وه زه‌خم تیشه عوقده خالی که‌م 
شیرین گیان - عوقده وه رینم
وه زوانی تیشه ناله و زاری که‌م 
شیرین گیان - تیشه که ی شینم 
***
امشب صدای تیشه از بیستون نیامد

شاید به خواب شیرین فرهاد رفته باشد

 اجرایی دیگر از مریوان صفادین

استاد حسن زیرک را می تواند خداوندگار موسیقی فلکلور کردی دانست خداوندگاری که خالق آثاری بی بدیل در تاریخ موسیقایی کردستان است . برخی از ترانه های زنده یاد حسن زیرک آنچنان من را به وجد می آورد به گونه ای که حتی تلاوت مقدس ترین متون مذهبی برای اهل ایمان این تاثیر را ندارند . با شنیدن این ترانه خشکم می زند و برای چند دقیقه زمان برایم متوقف می شود . بند به بند شور موسیقایی ش در تارو پود وجودم جاری می شود . به قول شاعر به یکدم می کشد مارا به یکدم زنده می سازد رقابت با خدا دارد

ترانه ی جرسه برایم بسیار خاطره انگیز است . دوبار و صدباره شنیدنش بازهم من را به وجد می آورد . براستی استاد حسن زیرک خداوندگار موسیقی فلکلور کردستان است.

بوخوم دورم نایگه می که س نیه ولامی ده می

ئه بروی ره شی هیلالی که وتونه ژیر په رچه می

سه بر و هوشی لی بریوم خستومیه به حری خه می

سوچی چادره که ت لاده با مانگ ده رچی له ته می

جه رسه ، جه رسه ی کاری تارانی ، ته ر نابن به بارانی

 باریکه ی نه شمیلانه ، ناسکی خال دانه دانی ، کورتی مال له بوکانی

با که وشه که ت پیس نه بی پیت له سه ر چاوم دانی

****

قه د نه بوو بلیی دابنیشه توزی بکه ین راوو ته گبیر

سه د له حنه ت  له و حالاته م ده س له مه م کان ده که م گیر

جا چی بو مالی بابم؟ ئه تو جه حیل و ئه من پیر

جه رسه ، جه رسه ی کاری میاندواوی ، بینه و به ره ی پیناوی

کولمت گولی سیلاوی به هه شتم شه ش دانگ ده نی ته سکی بی بالام نا وی

****

ده گ مالی بابم ئایشی ، توپی ته لای له که وشی

ئاوی گولان ده دیری ماندو بوه و ده ستی دیشی

پشتیونه که ی کراوه لویه کی له دووی ده خشی

ده ردو ده رمانم لیو ئال ، کوشتومت بووکه ئایشی

جه رسه ، جه رسه کاری تارانی ، ته ر نابن به بارانی

 باریکه ی نه شمیلانی ، چون له سه رم واجبه وه ک روژی ره مه زانی

****

ده برو له من حه رام بی هه روه ک شه راب له شیخان

هیچ قه ولی راستیت نیه غه یری درو و ته فره دان

ئه گه ر قه ولم ده ده یی به راستی وه ره که وان

ده نا به و له عنه ته بی که خودا کردی له شه یتان

روحمی خودات له دلی نیه کافری بی دین و ئیمان

****

جه رسه جه رسه ی کاری سه قزی ده چمه ژوانی به دزی

خزمینه ممکه ن لومه شیت بوم له جگه ر قرمزی

به سه ر خوشم مه زانن به دینم ده ی په رستم

ده ستم گیرا به روکی مه م کوله ی که وته ده ستم

هاواری کرد وه ی دایه له پر سه ر په نجه ی گه ستم

خزمینه مه م که ن لومه من شیتی چاوی مه ستم

جه رسه ، جه رسه ی کاری بوکانی ته رنابی له به ر بارانی

ناسکوله ی و نه شیملانی با که و شه که ت پی نه بی پیت له سه ر چه و م دانی

ماچت ده کم ئیواران گه ر بوم بیه ئه یوانی چون له سه رم واجبه وه ک روژی ره مه زانی

ئه ی ره فیقانی ته ریقه ت ده ردی عیشقم چاره که ن

یان به جاری بمکوژن جه رگم به خه نجه ر پاره که ن

سه د حه کیم هاتو عه لاجی ئه م برینه ی قه ت نه کرد

تو عه لاجی ده رده که م که  زوو به لوقمانم وه ره

روژی جه ژنه چاوه کانم موسمی ئازادیه

بو به لا گه ردانی بالات قوچی قوربانم وه ره

سه د حه کیم هاتو عه لاجی ئه م برینه ی قه ت نه کرد

تو عه لاجی زه خمه که م  که  زوو به لوقمانم وه ره

هه رکه سی هاتو وتی من عاشقم بروا مه که

تا له سه ر گونای نیشانه ی زه خمی ماران گه ز نه بی

سه د حه کیم هاتو عه لاجی ئه م برینه ی قه ت نه کرد

تو عه لاجی ده رده که م که  زوو به لوقمانم وه ره 

ترانه:رضا صلواتی

له دوورو هاتی که م که م ئه شه نیای

هه ر وه ک گولباخی له باخ ئه که نیای

هه لاله ی کویستان سور ئه کاته وه

سه رگونای یارم بیر ئه خاته وه

جار جار به روی ناز لیوی ئه برده وه

هه ر وه ک گولباخی ده می ئه کرده وه

 هه لاله ی کویستان سور ئه کاته وه

سه رگونای یارم بیر ئه خاته وه  

ترانه : نجم الدین غلامی

ڕوومه‌تی وه‌ک گوڵی بێ گه‌رد
زولفی خاو ئاوریشمێکی زه‌رد
چــاوی کـــاڵ ئه‌گه‌رچی نه‌رمه‌
به‌ڵام نـــیگای ئـــێـجگار گه‌رمه‌

باڵای وا ده‌مـــێکی وا تــه‌نگ
ئه‌ندامی ئاوا شۆخ و شه‌نگ
وا دیاره‌ مـــن نـــه‌مـــدیـــــوه‌
له‌و چــه‌شــنه‌ به‌ژن یه‌که‌مه‌

له‌و ره‌نگه‌ کوڵمی گه‌ش و ئال
له‌ مــه‌لێکی وا جـــــوان و کاڵ
جــوانێکه‌ تاک وه‌ک فـریـــشته‌
ئه‌و وه‌سفەی من زۆر دریـشته‌

من هـه‌ر ئه‌وه‌نده‌م له‌ ده‌ست دێ
که‌ دێت وه‌ک کـــــه‌و تــێـپه‌ر ده‌بێ
پێشکه‌شی که‌م یه‌ک هه‌ناســـه‌
پڕ لە پـــــەرستن لە تاســــــــە

ترانه : هنرمند قادر دیلان

ئه گه ر ده نگم پیت نه گا نامه ده نیرم 

له خوام گه ره که گیانه به خوات ئه سپیرم

چاوم بو چاوت گیانه چاوه چاویه

دله که م بو دله که ت گیانه گله راویه

گیانه ئه چم بو پینجوین پینجم پی ئه چی

یارم هه تا دیمه وه تاقه تت نه چی...

گیانه ئه مه حه وت روژه دو.ر له یارانم

وه ک باخچه ی پاییز گیانه عاشقه بارانم

یک ترانه اصیل کردی از استاد محمد ناهید . این ترانه زیبا یکی از ترانه های قدیمی شهر سقز است جالب اینجاست در کردستان به دلیل تنوع گویش و لهجه حتی ترانه ها نیز دارای شناسنامه ی جغرافیایی مشخصی هستند . این ترانه مربوط به منطقه ی سقز ( گویش سورانی میانی ) است . 

کاره کان گه ردوون چون ده بی وابی / له یلی  ده وله مه ند  مه جنون گه دا بی

خوم کوره کاروانی که به باره وه / سه ر خه و ده شکینم به لای یاره وه

به لای یاره که ی گولی گیان وه فا داره وه

ئه وا من ده رو م خوم و دله که م / ئامانه تیت بی تاقه گوله که م

خوم کوره کاروانی به ره و خوار ده چم / بو لای یاره که ی وه فادار ده چم

بو شاری سابلاغ مالی یار ده چم

ماچت حه لالیم خوینم حه لالت / یا وه ره مالم یا دی مه مالت

سه ر خه و ده شکینم له په نای خالت

خوم کوره کاروانی ریم که وته چولی / خوم خه مه باوش هه وری له کولی

سینگ نه رمو نولی بازنه له قولی

ئه وا تو ده روی به خودام سپاردی / خوم نه متوانی بیم دلم بو ناردی

خوم کوره کاروانی که به باره وه / سه ر خه و ده شکینم به لای یاره وه

به لای یاره که ی گولی گیان وه فا داره وه

ترانه: محمد ناهید

 یکی از زیباترین ترانه های هومر دزه ای بی اختیار من رو می بره به روستاهای کردستان ، آنجا که چهره ی دختر ساده مورد ستایش قرار میگیرد ، سادگی دوست دارد نه برای ساده بودنش برای اینکه دختران سرزمینش اینگونه اند.  آمیختن زیبایی ظاهر با طبیعت و موسیقی شاهکار این قطعه ی بسیار زیباست . آنجا که میگوید ای دختری که گونه هایت ساده است ، لبهای زیبایت و جامه های ساده ات که از لباس عروس دلگیر تر است . من چشمه ی زلال سرزمینم که زیر پرتو مهتاب می درخشد از دریاهای بدون مرز که موج های رفیعش با صدای خروشش در گوش می پیچد برایم زیباتر و جذاب تر است . 

و دختران سرزمینم هرچند بسیار ساده اند و هنوز موهای ریز صورتشان را برنداشته اند اما از همه ی زیبارویان جهان برایم زیباتر و دوست داشتنی ترند . 

قژ کالی لیو ئالی پرشنگی نیگا کال

ئه ی کچه جوانه که ی سه رگونا نه ختیک ئال

ئه ی کچه مه نگه که ی به ده نگی چپه دوو

گه نده مووی ده مووچاو مه چه ک هه لنه گرتوو

ئه ی ئه ندام وردیله ی نه رموله ی ئیسک سووک

ئه ی به رگی ساکارت دلگیرتر له هی بووک

کانیه کی روونی به ر تریفه ی مانگه شه و:

له بنیا بله رزی مرواری زیخ و چه و

جوانتره له لای من له ده ریای بی سنوور

شه پولی با ته به ر تیشکی روژ شلپ وهوور!

قژ کالی لیو ئالی پرشنگی نیگا کال

ئه کچه جوانه که ی سه رگونا نه ختیک ئال

ترانه : هومر دزه ای 

شعر: ماموستا گوران

پی نوشت: 

بنا به در خواست دوستان معنی شعر رو هم می نویسم اما قبل از اون لازمه عرض کنم این شعر از واژه های پر مفهمومی ساخته شده که بعضاً معادل فارسی نداره و در ترجمه یا باید از زیبایی های نهفته در این واژه هاگذشت یا باید توضیحات طولانی داد . به هر جهت معنی بسیار ساده ی شعر به صورت زیر است:

کال: به معنی نارس ، جوان و ظریف است

ای که موهاو لبهای کال و همچنین پرتو نگاه کال داری

ای دختر زیبا که گونه هایت اندکی سرخ گونه و نارس است

ای دختر ارام با صدای ظریف

دختری که موهای ریز صورت و دستانت هنوز پابرجاست

ای اندام ریز و نرمین و ظریف 

ای که جامه های ساده ات از لباس نو عروس دلگیر تر است

چشمه ی زلال که پرتو مهتاب در آن می درخشد(منظور چشمه ی سرزمینش )

که در ژرفای آن سنگ ریزه های مروارید وارش میلرزد

زیباتر از دریای بی انتهاست 

دریایی که موجهایش    با نور طلایی خورشید و صدای خروشش در هم آمیخته می شود 

برای مردم مظلوم کردستان سوریه که اسیر درنده خویی اسلامگرایان  ( النصره ) شده اند 

لیتان نابینه وه .....

له گه رو تا ، ره شه بای سوله یمانین / در گلویتان بادهای سرد و ورزنده سلیمانی هستیم

له سه ر سینگتا ، تاشه به ردی ئاگری داغین / بر سینه هایتان صخره های کوهستان ئاگری هستیم

له چا و تانا ، شالاوی بابه گور گورین / در چشمهایتان جویبار های پرخروش باباگورگوریم

له دلتانا ، سه هولبه ندانی سابلاغین / در قلبهایتان یخبندان های سابلاغ هستیم

لیتان نابینه وه،  لیتان نابینه وه  / رهایتان نمی کنیم ، ره هایتان نمی کنیم ...

وه ک چون هه لو له نه چیر نابیته وه / همانند عقاب که شکار را رها نخواهد کرد

وه ک چون تور له ماسی نابیته وه  / همانند تور که ماهی را رها نمی کند

وه ک چون ئاگر له کاو و پوش نابیته وه / همچون شررهای آتش که از کاه نمی گذرد

کاوه له چاره نوسی ئه ژده هاک / کاوه از سرنوشت ضحاک

گور له مردوو ، لافاو له هیزی رامالین / گور از مرده و سیلاب از نیروی ویرانگرش

سه رکه وتنمان له هه نده رین نابیته / افتخاراتمان در سرزمین های دور دست ...

لیتان نابینه وه  ، لیتان نابینه وه / رهایتان نخواهیم کرد ، رهایتان نمی کنیم ...

لیتان نابینه وه ، لیتان نابینه وه ، لیتان نابینه وه

مقام : استاد مظهر خالقی

شعر : استاد شیرکو بیکس

...............

قندیل : کوهستانی مقدس در کردستان ...

سلیمانی : شهری در کردستان عراق

کوهستان ئاگری : آرارات کردستان ترکیه

باباگورگور : چشمه ای در کرکوک کردستان عراق

سابلاغ : شهر مهاباد کردستان ایران

ران دوش ، پیشکه ش بی رانه که ت / تو بانگ مه که ئه ی گیانه که م / گشت رانه که ت قوربان ئه که م

دختر شیر دوش ، گله ام پیشکشت ، تو گله را صدا نزن من خود رمه ام را فدای تو خواهم کرد 

عاشقانه ای دیگر از استاد مظهر خالقی که عشق را در سالهای دور سرزمین پدریم بار دیگر برای ما نسل امروزی ها زنده کرده است . بی اختیار با شنیدن نوای دلنشین استاد خالقی در کوچه پس کوچه های تاریخ موسیقی کردستان قدم می گذاری که آمیخته است با عشق و دلدادگی و معیشت روستایی سالهای دور کردستان  ! 

در کوهستان قندیل بودم و سرمست از خروش آبشارها و مناظر بی بدیل این کوهستان و در میان سیاه چادرهای عشایر منطقه ؛ این موسیقی آنچنان من را به وجد اورده بود که هنوز با گذشت مدتها هرگاه این ترانه را می شنوم به یاد طعم دوغ در کاسه ی گلی می افتم و نگاه های دختران شیر دوش ( بیری وان ) که در ابتدا به چشم غریبه و سپس مهمان ما را برای دقایقی پذیرفتند ...

وظیفه ی دوشیدن رمه در روستا بر عهده ی دختران  بود و آنها را در زبان کردی ( بیری و بیریوان یا راندوش ) خطاب میشدند . از گذشته ها هرگاه این واژه شنیده می شود کردها به یاد دلدادگی پسران و دختران جوان روستا یا ایل می افتند . خاطراتی که در تاریخ موسیقی این دیار به یادگار مانده است این عشق دلدادگی امیخته است با روزمرگی هایشان  ، نوای کبک ، موسیقی زنگوله ی رمه و نگاه شرمگین جوانان ...

بو به ئیره ده چی له نجه و لاره ئه که / جه حیل به گوشه ی چاو زامدار ئه که

ئای گه ردو گه ردو گه ردانه / یارم شه معه و خوم په روانه / کوشتمی ئه و جووته چاوانه

مه شکه و شیر ت مه خه له شانت / نه کوو ماندوو بی ، دوور بی له گیانت

ئای شوخی رانه بیر گه که م / گولاله ی ناوی میرگه که م / هه ناو و روح و جه رگه که م

 عکس: کردستان منطقه ی بالکایتی 

پی نوشت : عاشق سیاه چادرهای کردستانم 

Cane, cane, cane were meydane

Dılemin pır xweşe, bı ve dılane

Dılane şoreşe, herkes pe serxweşe

Erd u ezman şen bu, bı ve dılane

Dılan gelek xweş bu, dıle xort’a geş bu

Dıle dıjmın reş bu cane ha cane

Keçu jin u pır tev, xort u mer hatın hev

Deste mıl tevdan hev, le ve meydane

بهمن برای مردم کردستان خاطره ها در سینه دارد روزهای تلخ وشیرنی که در تاریخ این سرزمین حک شده است . دیشب سرشلوغ دیدار با دوستان بودم که به ناگاه این موسیقی نوستالوژیک حواسم رو پرت کرد و باز من رو برد به لابلای صفحات حماسی کردستان صفحاتی که هر بار با هر ورقی که می زنم بی اختیار سکوتی می کنم به نشانه ی احترام و اشکی تقدیم به تمام کسانی که این تاریخ را رقم زنده اند . بهمن برای من و مردم سرزمینم پر است از این نواها بهمن را دوست دارم و برای حماسه سازانش سر تعظیم فرود می آورم .

من پشکویه ک له و ئاگره م که ئاسنیش ئه تاوینی / من اخگری زان اتش که آهن را ذوب می کند

من دلوپیک له و بارانه م که ده ریایه ک به دی دینی / من قطره ای زان بارانم که دریا می شود روزی

من شه مالم ئه و شه ماله ی پر له شنه ی به سوزو تاو / من صبایم ، خروشان با نسیم های سوزانش

ده مه و به هار به فری داگیر که ری ولات ئه که م به ئاو / که آب می کند برف غاصبان را در بهار

من ژیله موم ئه و ژیله موی دوای هه زاران ئاو لی پرژان / من شعله ی زیر خاکسترم بعد هزاران آب پاشی

دیسانه وه گه ر ده حاویم ده یلیمه وه گورانی ژیان / پس از اندکی آرمیدن سرود زندگی سر می دهم 

کاتی ساوای باووک کوژراو فرمیسک ئه رژینه به تاسه/ آن زمان فرزندان شهید ، اشک می ریزند از داغ فراق

من به سوز تر له و ئه سرینه م ، به قینترم له و هه ناسه / من پر سوز تر از آن اشکم ، مصمم تر از آن نفس

من باوه رم بومه له رزه م دلی زه وی ده له رزینم / من باورم ، زمین لرزه ام ، قلب زمین را می لرزانم 

کیو و ته لان له بن دینم هه مو جیهان ده هاژینم/ کوهساران را از جا می کنم و همه جهان را آشفته می سازم 

من رووناکی ئاسوی ژینم وه ک تاو هه لدیم بو ژیر ده ستان / من روشنی آرزوی زندگیم ، همچو آفتاب برای زیر دستان 

من شورشم ئاگره سوره م ئاگره سوره که ی کوردستان / من انقلابم ، آتش سرخم ، آتش سرخ کردستان 

من انقلابم ، آتش سرخم ، آتش سرخ کردستان 

سرود: نجم الدین غلامی

پی نوشت: برای جلوگیری از سوء برداشت منظورم از بهمن به هیچ عنوان انقلاب اسلامی سال 1357 نیست 

پی نوشت دو : این سرود پر است از واژه های ایران باستان ( پهلوی اشکانی ) که در زبان کردی هنوز هم به یادگار مانده است که از آن می توان به کلماتی نظیر ( ئاگر aagr= آتش ، پرژان przhan = پاشیدن ، ژیان zhian= زندگی ، تاو tav= آفتاب ، ژیر zher= زیر ،   سور sur= سرخ و ... ) 

این ترانه ی نوستالوژیک شوان پرور تقدیم به کودکان سری کانی که مورد تهاجم نیرو های ارتش آزاد!!! و رژیم اسد شده اند ! 

دوباره بمب و باران است ، همچو مه و گرد و غبار ، دباره ناله های مجروحان و صدای مادران بر پیکر فرزندان بی روح و بی جانشان  ، دوباره صدای هلی کوپتر و جنگنده ها می آید ...

دو باره این باران آتش که بر سر ما می بارانند آتش و دودی که همچو مه همه جارا فرا گرفته است و زیر پایمان جیق و داد کودکان و فریاد های مادران و پدران است ! 

Wezê daketim kel û kaşxanan

Wezê daketim serê birc û van dîwaran

Wezê bi serkela dilê xwe de mijûl ji xeman û kulan û derdan birîn in ax de wey lo lo lo wey lo…

Dîsa bombe û baran e

Her derê girtî mij û dûman e

Dîsa nale-nala birîndaran e

Dengê dayika tê li ser lorikê wan e

Bavik bi keder xwe davêjine ser zarokan e

Lê zarok mane bê nefes, bê ruh û bê can e

Ax birîndar im wey lo lo lo wey lo

Hey lê lê…. wey lê lê… Ferman e ûy… hawar… hawar…

Dîsa li me ferman e

Li jor tête gire-gir û hume-huma bavirok û têyaran e

Her der xistiye nava agir û mij û dûman e

Li jêr tête qîre-qîra zarokan, hawara dayik û bavan e

Dîsa dîrok xwe nû ve dike weke carek ji caran e

Weke Diyarbekir, weke Palo û Gênc û Agirî, Dêrsim

Weke Mahabat û weke Berzan e

Îro dîsa li Deşta Silêmaniyê, li kêleka Hendirê, li bajarê helebçê

Fermana me Kurdan e, ferman e, ferman e…

Dîsa hatin qelandin zarok û zêç tev dayik û bavan e

Ax hawar… li me ferman e… li min ay… ax birîndarê we me, li min oy…

Erê hey lê lê… Here hey lo lo…

Hawar Kurdno hûnê bikin bilezînin

Hûnê kaxiz û pênûsekê bibînin binivsînin

Dinya alemê pê bihesînin

Serok û rêberên Kurda li hev bînin

Bira yek bi yek bin ji halê me Kurdan re tiştekî ji dinyayê re binnivsînin

Bira xelq û alema pê bihesînin

Da ku çarekê ji halê me Kurdan re bibînin

Me ji bin vê bindestiyê derînin hawar hawar

Heyfa Kurdistan ku îro dişewitînin

Agir li serê me Kurdan dibarînin ax de ay ay… lo lo ax de li min birîndarê we me…

      

---

پی نوشت : 

 کردها به ارتش آزاد سوریه اعتماد ندارند 

در جریان اعتراضات مردم سوریه به حکومت بشار اسد به غیر از اوایل اعتراضات که مردم کردستان به خیابانها ریختند  و حمایت خود را از ارتش آزاد سوریه اعلام کردند اما پس از نخستین جلسات شورای مخالفین که از نام گذاری جمهوری عربی سوریه سخن به میان آمد 36 حزب از احزاب کرد از این ائتلاف کناره گیری کردند و سپس با در دست گیری شهر های کردنشین از جمله شهر بزرگ قامشلی و بر افراشتن پرچم های حزبی و با حمایت ضمنی بشار اسد از خودمختاری غیر رسمی کردها نظامیان آموزش دیده حزب پ ک ک پادگان های ارتش سوریه را در دست گرفتن و مناطق کرد نشین را از آتش جنگ بدور ساختند . 

اما روزهای اخیر روزهای تلخی برای مردم کرد و شهر سری کانی بود ! حضور ارتش آزاد پان عربیست سوریه ( هرچند رهبری آن را عبدالباسط سیدا که کرد تبار است بر عهده دارد ) در شهر مرزی سری کانی بهانه ای برای بمباران توسط ارتش و حضور نظامی ارتش آزاد و مقابله توسط کردها بود . نهایتا جنگ به این شهر سرایت کرد و یک بار دیگر کردها شاهد جنگی تلخ شدند . هرچند احزاب کرد در این چنگ چند روزه تلفات قابل توجهی ندادند اما بی شک ارتش آزاد سوریه در صورت سرنگونی حکومت بشار اسد نیز دو راه بیشتر در مقابل نخواهد داشت ! 1- به رسمیت شناختن حقوق خلق کرد و واگذاری مطالبات برحق این مردم 2- درگیری در جنگی تمام عیار و به زعم بنده طولانی با چریکهای کرد 

این ترانه تقدیم به کودکان سری کانی  به خاطر حضور غیر مشروع ارتش آزاد !!! در سرزمین پدریشان 

شوان پرور خواننده ی حماسی کردستان ترکیه در چند روز آینده در اقلیم کردستان( شهر اربیل –هه ولیر)  در حمایت از کردهای سوریه به اجرای کنسرت می پردازد . شوان از خواننده های حماسی کردستان است که هموراه در ترانه هایش سالها درد و رنج نهفته است ...عواید حاصل از این کنسرت صرف پناهندگان کرد سوری خواهد شد . این کنسرت را می توان جشن کوچکی در خودمختاری غیر رسمی مناطق کردنشین سوریه دانست .

Li kolane bajare avrupa li kecek kurd rast hatim be xodi digeriya

در کوچه و پس کوچه های اروپا با یک دختر کُرد روبرو شدم

Bi dilgermi bervi min hat xuya bu li cara sere xo digeriya

با دلگرمی به سویم اومد و معلوم بود دنبال راه چاره ای برای خود میباشد

Min go delale delale

گفتم ای ما ه چهره

Sirine hevale

ای دوست و خواهر

Be xodi  be male

بی صاحب و بی خانه

Ci digeri

دنبال چی میگردی

Go lolo birawo em bi ber zolma baye res ketin iro welate durye va derketin

گفت ای برادر ، ما از ظلم طوفان سیاه  فرار کردیم ،خودمان در وطن غریبه دیدیم

Weke min hezara hene be karo sermiya welate xeribye sermeze ketin

هزارن نفر مثل من هستند ، بی پول و سرمایه در وطن غریبه شرمنده شدند

Min go delale delale

گفتم ای ماه چهره

Sirine hevale

ای دوست و خواهر عزیز

Be xodi be male

بی صاحب و بی خونه

Ka beje ez cibikim

بگو من چکار کنم

Disa go lolo keko bele heq negotine welate meriya sirintire

باز هم گفت ای برادر ، آری راست گفتند. وطن خود آدم خیلی شیرین تره

Ger hindiki azadi hebya bircibuna walate me ter buna walate xelqe bi rumet tire

اگر کمی آزادی باشه ، گرسنگی وطن آدمی از سیر بودن وطن غریبه خیلی بهتر است

Min go delale delale

گفتم ، ای خوب ماه چهره

Sirine hevale

ای دوست و خواهر عزیز

Be xodi be male

بی صاحب و بی خونه

Bele tu rast deji

آره تو راست میگی

Ka emji welate xo sen bikin

بیا ماهم وطن خود را گلستان کنیم

Welat azadiye

یک وطن آزاد داشته باشیم

تقدیم به اشک های تکان دهنده ی دوستان ترکم

بعد از 4 ماه زندگی نزدیک و سراسر خاطره با دوستان ترک و کرد خود ، سخت بود دل کندن از این دوستان که هر کدام به پاکی آب روان بودند . همیشه سعی کرده ام احساساتم را کمتر بروز بدهم اما پس از جدایی از این دوستان و بدورد تلخی که با هم داشتیم دیدن اشکهایی که به نشانه ی محبت از چشمان برخی از دوستانم سرازیر شد من را در موقعیتی قرار داد که شاید هیچ گاه تصورش را نمی کردم ...خاطره زلزله ی آذربایجان تا شیطنت ها و لبخند های پیوسته ی مان ؛ تا  فریاد تراختور، تراختور گویان !

 یوسف ؛ چه آتشی در دل بر پا کردی !

قورخورام یار گچ گله ، گوزلریم یاشلی گالا / می ترسم که یارم دیر بیاد و چشمانم خیس بماند

ترانه : احمد کایا

صدای احمد کایا برای ما کردها صدای آزادی و سالها فریاد درد و رنج است ! صدایی آنچنان دلنشین که روح بلند کایا آنچنان در میان نوای دلنشینش در هم آمیخته است که زیباترین و دلنشین ترین ترانه ها گویی از حنجره ی این بزرگ مرد  است .

احمد کایا (Ahmet Kaya)خواننده  مبارز کردتبار ترکیه است که سالها در مقابل فاشیسم ایستاد و جان خودش را نیز در این راه فدا کرد. یکی از اعضای پ . ک . ک جمله جالبی در خصوص احمد کایا عنوان کرد گفت:  (کایا سترانیکه به به رزی چیاکان) کایا نوایی است به بلندی کوهها !

احمد کایا همواره یا خود در اسارت دولت ترکیه بوده است یا ترانه هایش اما روح بلند کایا فارغ از ناسیونالیزم افراطی بود و هیچ گاه مسائل ملی و قومی خود را با آنچه حقیقت بود معاوضه نمی کرد هیچگاه نه یک جانبه به حمایت از جریانات سیاسی ترکیه برخواست و نه ذره ای از مطالبات مردمش می گذشت ! او در ترانه هایش همواره بر عنصر دوستی و انسانیت تاکید داشت و شاید اگر بتوان شخصیتی در کشورمان ایران نزدیک به شخصیت کایا مثال بزنم می توانم از احمد شاملو یاد کنم .

افرادی که برای انسانیت می نوشتند و می خواندند . در سال 2000 احمد کایا پس از حمایت آشکار خود از عبدالله اوجالان رهبر حزب پ ک ک ( پارت کارگران کردستان ) که توسط ترکیه واسرائیل دستگیر شده بود در خانه اش به شکلی مشکوک ترور شد و صدایش برای همیشه جاودانه ماند ، همسر وی هیچگاه اجازه نداد پیکر وی را به ترکیه ببرند و این جمله اش که ترکیه لیاقت آن را ندارد که پیکر مرد بزرگی همچو کایا در آن دفن گردد از یادها نخواهد رفت .

در همین رابطه بخوانید :  زخمه ساز 

ئه ی خانم خانم خانمولی ، یاره که ی جوان و ناسکولی / ای یار زیبا و ظریفم

ئه ستیران ده ژمیرم شه وی ، خه و بی و له چاوم نا که وی / ستاره ها رو می شمارم و خوابم به چشمم نمی آید

دل شه یدایه و له یلی ی ده وی، دل شه یدایه و له یلی ی ده وی /دل شیداست و لیلی را می خواهد

خزمینه لومه ی من مه که ن ، فه ریادی دل بو له یلی به ن/ هم تباران منع نکنید مرا ، فریاد دلم را به لیلی برسانید

کوژراوم تانه م لی مه ده ن ، کوژراوم تانه م لی مه ده ن / کشته ی اویم طعنه نزنید

دلی هه ژار چون بسره وی ، چاو چون برواته ناو خه وی / دلم چگونه آرام بگیرد ، چشم چگونه به خواب برود؟

وه سل دیداری له یلای ئه وی ، وه سل دیداری له یلای ئه وی / وقتی وصال دیدار لیلی را می خواهد

ئه ی خانم خانم خانمولی ، یاره که ی جوان و ناسکولی / ای یار زیبا و ظریفم

ئه شقی چاوانی که ژالم ، موشته ری دو لیمو ی کالم/ عاشق چشمان غزالم ، خواهان لیموان کالش !

مه جزوبی دیده ی غه زالم ، مه جزوبی دیده ی غه زالم / مجذوب دو دیده ی غزالم

زه رده خه نه ی لیوه کانی ، نه مدی گوشه چاوه کانی / لبخند روی لبانش ، گوشه ی چشمانش

به ندی زولفه خاوه کانی ، به ندی زولفه خاوه کانی / و بند زلف پریشانش

چی بکه م ئیستاکه مه حجورم ، چون له بالاکه ی ئه و دورم / چه کنم الان محجورم چون از قد رعنایش دورم

له کویه دوستی مه غرورم ، له کویه دوستی مه غرورم / کجاست دوست مغرورم ، کجاست یار مغرورم ؟

عکس: کردستان

که ژال kazhaal  : غزال

کَژال واژه ای است که ایرانیان در زبان پهلوی و عصرهای پس از آن به غزال می گفتند که این کلمه به واسطه صعب العبور بودن منطقه کردستان و تاثیر کم ادبیات عرب بر این منطقه هنوز هم در زبان کردی رایج است. کژال یک اسم دخترانه ی کردی(ایرانی) است که پس از تهاجم  اعراب به این سرزمین این واژه در نواحی مرکزی ایران به غزال تغییر ساختار دادو خوشبختانه در زبان و ادبیات کردی بدون تغییر باقی مانده است .

که ژ kazh در زبان کردی به معنی کوه  است و ظاهرا واژه ی کژال به جانداری گفته می شود که در کوهستان در سیر است.

در زندگی دوستانی در کنارمان هستند که از بودنشان احساس آرامش و لذت می کنیم و همواره بی آنکه لحظه ای در این اندیشه باشیم که چقدر وجود این دوستان برایمان ارزشمند است اما آنها همواره هستند و بخشی از آرامش نسبیمان را از آنان هدیه میگیریم .

این دوستان زندگیشان با زندگیمان گره خورده است ، غمهایشان غمهایمان است و شادی هایشان شادی و سرورمان ...

یکی از این دوستانی که وجودش در این دنیای ماشینی برایم آرامش بخش است دوستی است که سالهاست در کنارش به عنوان دوست ، همنورد و همکار لحظات شیرینی را در دفتر خاطراتم ورق زده ام . مسعود شریفی عزیز این روزها در عالم گل و بلبل به سر می برد ، مسعود عزیز آغاز زندگی شیرینت را در کنار همسر عزیزت را صمیمانه تبریک می گویم و امیدوارم زندگیت همراه باشد با تداوم لبخندهایتان و زندگی به کامتان همواره شیرین باشد ...

پی نوشت : این ترانه تقدیم به لبخندهای پایدار تان 

ترانه : رشید فیض نژاد

عکس: من و مسعود ( نوار مرزی با پس زمینه ای از کوهستان کارا کردستان ترکیه)

چگونه نگریم صد بار دلم را میشکنی ، چگونه«  می » نریزد پیمانه از صد سو ترک برداشته است ! هر جویباری که شور سرخ بود محل جوشش گریه ی من است خون نریخته !

هرچند فرود دستم اما به خدا عاشق رویت هستم ، بی جامگی است که یتیم را جذب آفتاب می کند ، بی فایده است منع من از گریه ، برای عاشق بیچاره این رسمی دیرینه است …

عاشقانه ای که شاعرش نالی بزرگ است و ترانه اش از استاد مظهر خالقی که با صدای بی نظیر خودش یکی از زیباترین ترانه ها را خلق کرده است . ترانه ای که در توصیف عشق بر آمده است .

 زولفت   بــه قــدتــدا  کـــــه پــــه ریشـــانــوو  بــلاوه

ئـــه مــرو  لــه  منــی  شیفـــته ئــالــــوز و بـــه داوه

 بوچی نه گریم ســـه د کـــه ره تـم دل ده شکـــینی

بـــوچ مـــه ی نه رژی شــوشــه له سه د لاوه شکاوه

 عومریکی  دریژم  بــه خـــه یـــالـــی  سه ری زولفت

سووتاوو   په ریشانموو سه و دایـــــه کــــی  خــــاوه

 هه ر  جـــوگــــه وو جـــوباری کـه واسوور و سویر بی

جیــی  جــوششی  گریانی منه ،خـــویــن نــه رژاوه!

 هـــه رچه نــده  کــه  رووتــم  بــه خـودا مایلی  رووتم

بــی به رگی یـــه عیلله ت که هه تیو مه یلی هه تاوه

مانی نیه تی  قووه تی  ته ســــویـری  بـــروی  تـــو

ئه م قه وسه به ده ستی موته نه ففیس نه شکاوه

 بی فـــاییده یه  مـه نعی من ئیستا که  لـــه گـــریــان

بــــــو  عــاشقــی  بیــچاره  زوو  ئـــه م ئــــاوه  رژاوه

"نالی" وه کوو زولفت  که موتیــــعی بـــه ری  پیـــته

تیکی  مه شکینه و  به جــه فـــا  مــه یخـــه ره لاوه

من تی ناگه م چون ئه توانی ئه م عه شقه بیر به یته وه

نمی فهمم چگونه می توانی این عشقرا فراموش کنی

بو کوی بروی حه سره تی من له سیبه رت نا بیته وه

هرجا بروی حسرت من همچو سایه رهایت نمی کند

دلنیا به هیچ دونیایی وه ک دونیای من خوشی ناویی

مطمئن باش هیچ دنیایی همچو دنیای من تو را دوست ندارد

بیجگه له من کی شک ئه به یت ئه و هه مو سوزه ت پی بدا

جز من چه کسی هست اینگونه سوز و شوق به تو ببخشد

کی وه کوو من نه گبه تی دلی خویت ته قدیم ئه کا

چه کسی همچو من اینچنین قلبش را تقدیمت خواهد کرد

من تی ناگه م چون ئه توانی ئه م عه شقه بیر وه یته وه

من نمی فهمم چگونه می توانی این عشق  را فراموش کنی

بو کوی بروی حه سره تی من له سیبه رت ناویته وه

 هرجا بروی حسرت من همچو سایه رهایت نمی کند

کی هه یه وه ک من بتوانی زه مینت بی و ئاسمانت بی

چه کسی هست همچو من زمین و ئاسمانت باشد

کی وه کوو من نازداره که م که وتوه دلوپ بارانت بی

چه کسی هست همچو من قطره ی بارانت باشد

من دلنیام وه ک تارمایی ئه ت بینم و قه ت پیت ناگه م

میدانم همچو سراب می بینمت و اما هیچگاه به تو نخواهم رسید

که س نازانی چون جیت هیشتم چون بوو توانیت قه ت تی ناگه م

هیچ کس نفهمید چگونه رهایم کردی ، چگونه توانستی ؟ نمی فهمم

ترانه ای دلنشین از هنرمند سنندجی ، هانی 

عکس: روستایی در کردستان ...

این عکس یکی از عکسهای مورد علاقه ی من است که واقعیت های سرزمینم را در لابلای شیشه های شکسته و سنگ های ریز و درشتی که در کنار هم بنایی را پدید آورده اند می توان یافت ! و گلدانی که روزگاری راکت و موشکی بوده است که گلهای بسیاری را به خاک و خون کشیده است اما اکنون از آن گل روئیده است ...

یادگاری از بیماری مضمن کردستان و جنگ های بی پایانش ، راکت هایی همچو تگرگ که از آسمانش می بارد و مردمی که در آن گل می کارند ! تا بگویند این راکت ها هرچند گل هایی را به خاک و خون بکشد اما از پس آن هزاران گل سر بیرون می آورند چراکه این مردم همچو کوههایشان بر نمی تابند هیچ ظلمی را ...

این تصویر را دوست دارم اگرچه بوی جنگ می دهد اما همزمان با بوی عشق و دلدادگی در هم  آمیخته است  ، عشق و دلدادگی همه ی آن چیزی است که این مردم می خواهند ، اینجا سرزمین گل و مهر و موسیقی و دلدادگی است !

آذربایجان در این روزها همچو کودکی یتیم در بستر خاک از درد به خود می پیچید ، دردی که سالهاست گویا التیام نیافته و امروز به شیوه ای تاسف سر باز زده است .

این مدت در آذربایجان بودم و از نزدیک شاهد زلزله ی مرگ بار اهر و ورزقان بودم ، زلزله ای که بار دیگر به من ثابت کرد " آذربایجان تنهاست "  ! گاهگداری که گزارشهای صدا و سیما را می بینم ناخود آگاه به یاد زلزله ی وان ترکیه افتادم ، گزارشهایی سراسر دروغ ، سراسر ...

روستاهایی بودند و هستند که هنوز هیچ کمکی را دریافت نکرده اند و به طور کامل نیز تخریب شده اند ،  از کمک خبری نیست و فقط  اشک تمساح های مسئولین است که این ماتم را سنگین تر نموده است!

در وان ترکیه نیز علی رغم تبلیغات گسترده ی فاشیستهای ترکیه اما شاهد عبور کامیون های خالی به منطقه بودیم ، در جایی که هرگونه کمک بین المللی نیز از سوی آن کشور رد شده بود ...

چه خویشاوند بودند مردم کرد وان و مردم ترک ورزقان و اهر و چه نامردمی هایی که در حق آنها روا داشته شد ...

آذربایجان تسلیت

پی نوشت :

دو هفته ی گذشته روزهای بسیار سختی بود برایم ، هفته ای که سراسر اشک بود و ماتم ، هفته ای که من و دوستانم بزرگترین و شوکه ترین خبری که می توانستیم بشنویم را دریافت کردیم و این حال و هوای ماتم بار همراه بود با زلزله ی آذربایجان ... ای کاش این دوهفته از دفتر ذهنم گم شود و هیچگاه آن را ورق نزنم ، حسین عزیز چیزی جز سکوت نتوانستم برایت بنویسم ، هیچگاه نتوانستم حرف بزنم چراکه می دانستم بغض امان نمی دهد هنوز هم نمی توانم باور کنم این سکوت دو هفته ای برای من و دوستانمان سراسر دلهره بود و اشک ... لعنت به این دو هفته !

کی ئه م گره ی له نیو روحم دا کرده وه ( چه کسی این آتش را در وجودم انداخته است؟ )

کی به خوینم بناره کانی شوشته وه ( چه کسی با خونم دامنه ها را شسته است؟ )

خه ونه کاله کانمی دزی  ( خواب های نیمه تمامم را دزدید؟ )

زامه کانمی به نیشانه داکرده وه ( دردهایم را نشانه رفته است؟ )

چه ن سه ده یه ... ( چندین قرن است )

قوله شمشیر و خه نجه رو قینی خویان ( شمشیر و خنجر نفرت خود را )

له ژیر تاجه گولینه دا حه شار داوه ( زیر تاج گل مخفی کرده اند )

بوچی له م کاروانسرایه ره شمالی زامان هه لداوه؟ ( چرا در این کاروانسرا خیمه ی درد بر افراشته اند ؟)

گیانه بوچی به سه ر ریگای بشکومین دا بچینه وه؟ ( چرا بازهم در این وادی گام برداریم؟ )

چه ن جاری دی  داستانی جوانه مه رگی مان بچرینه وه؟ ( چند بار دیگر این داستان ِ مرگ زود هنگام را از نوبخوانیم ؟)

نیشتمانم! ( سرزمینم )

له کوی را تی هه لچینه وه ( از کجا شروع کنیم )

به بروسکه دا سه رکه وین و به سووتان دا بیینه خواری ( از شرر ها صعود کنیم و با سوختن فرود بیاییم )

با شنیدن ترانه های کوچه بازاری عموما به یاد کلاه پهلوی و شلوار دمپا گشاد ، یقه ی باز ، کوچه پس کوچه ها ، توی نصفه های شب و یک بطری ویسکی توی دست که تلو تلو خوران با آوازی از ته دل می افتیم ...

این ترانه یکی از ترانه های فلکلور کردی است  که  استاد مظهر خالقی آن را اجرا نموده است . و به زیبایی داستان عشق دختر و پسر روستایی را به تصویر می کشد ... در لابلای کلمات این ترانه سالهای گمشده ی فرهنگ و موسیقی مردمان سرزمینم نهفته است روزگاری که هرآنچه می دیدی زیبا بود ، گنجینه ای ارزشمند که میراث فرهنگی این دیار است.

داستان دختر روستایی ( هلاله : یکی از نامهای دخترانه کردی که به یک نوع گل گفته می شود )که به عروسی نمی رفت تا برایش شال و حریر بیاورند و عاشقش او را می ستاید و با وعده ی حریر و شال می خواهد دل معشوقش را برای رفتن به بزم شادی بدست اورد...قطعه ایست زیبا حداقل برای من !

این ترانه ی بسیار زیبا تقدیم به دوست عزیزم ئاوات کریم زاده عزیز 

 له نیو کیژانا ته نیا هه لاله / در میان تمامی دختران تنها هلاله

دلی غه مینه و له سوچی ماله /با دلی غمگین در گوشه ی خانه مانده است

تو مه گری مه گری مه گره به هانه / گریه نکن و بهانه مگیر

ده نیرم بوت بی شه ده له بانه / از شهر بانه برایت حریر و  شال می اورم

هه لاله وه ره کیژه جوانه که م تاوی هه لپه ره  / هلاله ، دختر زیبا رو اندکی شاد باش و برقص

سویندم به سوزی دله ی ئه سیرم / سوگند به قلب اسیرم

تا ساتی ماوم هه ر وای له بیرم / تا جان در بدن دارم تو در یادم هستی

ئای مه گری مه گری یاره که م مه گری / گریه نکن ، عشق من گریه نکن

ده نیرم بوت بی شه ده و گواره و هه وری  / فرستاده ام برایت شال و گوشواره بیاورند

هه لاله وه ره ، یاره  جوانه که م تاوی هه لپه ره / هلاله ، دوست زیبایم ، اندکی شاد باش و برقص

***

ئاخرین قسه م هه ر ناوی تویه / آخرین کلامم فقط اسم توست

هه ر چاوه کانم پر ئاوی تویه / و چشمانم پر از اشکهای غم توست

چاو ره شه گیان مه گری لیو ئاله گیان مه گری / ای چشم سیاه و لب زیبا ، گریه نکن

ده نیرم بوت بی شه ده و گواره و هه وری / فرستاده ام برایت شال و گوشواره بیاورند

هه لاله وه ره کیژه جوانه که م تاوی هه لپه ره  / هلاله، دختر زیبا رو اندکی شاد باش و برقص

پیم ئه لین فه رموته شیتم ئه ی به قوربان ئه وده مه/  گفته اند دیوانه خطابم کرده ای ، ای فدای دهانت

باسی شیتیم تا قیامه ت گه ربکه ی هیشتا که مه/ از دیوانه گیم تا قیامت گر بگویی بازهم کم است

نه ک ئه تو باعاله م بزانن شیت و سه رگه ر دانتم / نه فقط تو ، عالم هم بدانند که دیوانه ی تو ام

گیانه که م عاشق چباکیکی له لومه ی عاله مه/ جان من ، عاشق چه باکی از منع عالم دارد؟

یان ئه وه ی بیستومه هه ر حاشا له ناسینم ده که ی / شنیده ام دوستیم را حاشا کرده ای

ئه م که لامه ت دل ته زینه ئه وپه ری ده ردو خه مه / این کلامت جانسوز است نهایت درد و غم است

گه ر ئیشاره ی چاوه که هیوای نه خستبایه دل/ گر اشاره ی چشمانت امید را در دل نمی انداخت

که ی له کولی خوم ئه نا ئه م هه موئیش وماته مه / چگونه این همه ی درد و ماتم را به جان می خریدم ؟

وا مه فه رمو چاوه کانم .که س نییه ئاگای نه بی / اینگونه نگو ، کسی نیست با خبر نباشد

حافزی رو حی  په پوله نوری له رزا نی شه مه / حافظ روح پروانه نور لرزان شمع است

ترانه : حمید محمدیان

Xanima min, bermaliya min, Xanima min, bermaliya min,

Xanima'm, bermaliya'm, rindik xemla mala min

Xanima'm, bermaliya'm, rindik rewşa mala min

Delala min îro ji min xeyîdiye

Bi gazincê, bi axînê, dil cemidî ye

Xanima min, bermaliya min, Xanima min, bermaliya min,

Xanima'm, bermaliya'm, rindik xemla mala min

Xanima'm, bermaliya'm, rindik rewşa mala min

Xanima min, bermaliya min,

Dîsa çûbûyî li ba me,

Rabûne kul û derdê me

Xanima min were ba min

Roniya her du çavê min 

Zanim xanim birîndar û bê evîn e

Derdê mêran û zarokan pir dikşîne

Bawer nakim bê keda wê

hêz nadin dest û piyê min 

xanima min were ba min

roniya her du çavê min

Xanim dikşîne wek dayika min Kurdistan

Mêr û zarok xeçel bûne weke Kurdan

Dixwazî bibe wek xaniman

Jîn bike mêr û zarokan

Belê tu raste delalê

Bi axîne wek te Şivan

ترانه : شوان پرور

 مصاحبه 

شوان پرور در 23/12/1955 در روستای سوری « بین اورفه و دیاربکر »، واقع در شمال کُردستان ( شرق و جنوب شرقی ترکیه ) دیده به جهان گشود، ایشان از خواننده های ملی مشهور کُرد و یکی از ستاره های درخشان آسمان هنر و موسیقی سنتی و کلاسیک ملی « کُرد» می باشند،ایشان در زادگاه آبا و اجدادی خود به خاطر تکلم و آواز خوانی به زبان مادری خود، از طرف رژیم نظامی ترکیه چندین بار بازداشت و زندانی شدند،تا اینکه در سال 1976 در آلمان مجبور به پناهندگی شدند، و چندین سال است که در« آلمان » و « سوئد » در تبعید می باشند.

گفتگویی که هم اکنون پیش رو دارید، بخشی از مصاحبه ی است که با شوان پرور و دوست و همکار گرامی اش Willi Resetarits اتریشی، ترتیب داده شده است، البته در اینجا ترجمه شده بخش دوم این مصاحبه را ( از سه بخش مصاحبه ) ، که بیشتر طرف مخاطب آقای شوان پرور می باشد آورده ایم،  البته قسمت های دیگر این مصاحبه همزمان از هر دوی ایشان ( شوان پرور و دوست گرامی شان) پرسش و پاسخهایی در رابطه با ملت کُرد و فرهنگ و موسیقی آن به عمل آمده است،:

siwan perwer : کردها با ایرانی ها خویشاوند هستند 

سال 1975 این سرود بسیار زیبا از هنرمند حماسی کردستان ترکیه شوان پرور یکی از سرودهایی بود که تاثیر زیادی بر جنبش مردم کردستان خصوصا در کردستان ترکیه داشت . فاشیزم ترکیه به حدی شدید بود هرچند اکنون هم همین مسئله وجود دارد و این سرودهای شوان پرور در سالهای ابتدایی تشکیل حزب کارگران کردستان شرایط یک جنبش وسیع را هموار تر می نمود . کردستان ترکیه به واسطه ی فاشیزم ترکیه و اشغال سرزمینشان توسط ارتش ترک از همان سالهای ابتدایی پروژه ی خودمختاری و فدرالیزم را به دلیل وجود کشتار های وسیع توسط دولت ترکیه به فراموشی سپرد و همچنین اصرار ترکیه بر وجود ترکیه با نژاد خالص ترک و این شعار که ترکیه متعلق به ترکهاست و اگر کسی خود را ترک نمی داند از این کشور برود !

اقدام به اشغال سرزمینی نمودند که روزگاری بخشی از ایران بود و دولتمردان بی عرضه ی قجر و حاکمان بی عرضه ی دیگر ایران این بخش مهم از سرزمین ایران را به دولت عثمانی تقدیم کردند .

این ترانه بخشی از تاریخ مبارزاتی کردستان ترکیه یا بهتر بگویم بخشی از ایران است که به دنبال جدا شدن از کشوری است که فاشیزم حرف اول را در آنجا میزند . یک سوم کشور ترکیه کردستان است و به باور مردم کرد آنجا  ایران است که بعدها مصطفی بارزانی در جمله ی معروف خود که " هرکجا که کرد بود آنجا ایران است " بر این نکته تاکید کرد .

شوان پرور در این ترانه در روستای باتمان با دختری روستایی در مورد آرزوهایش میگوید آرزوهایی که عشق را در گرو خواستهای مردمش تفسیر میکند و در هم امیخته شدن عشق و آزادی زیباترین سرود آن زمان کردستان را رقم زد . این ترانه روزگاری گوش فرا دادن به آن حکم اعدام داشت ...

Ez kiçîkek gondîmê, lo ez birîndarim

‏دختری روستاییم، آه که زخمي ام

 Deşt û bajar nedîmê, lo ez birîndarim

‏‏شهر و بیرون ندیده، آه که زخمي ام‏

 Gulla mêrga gelîmê, lo ez birîndarim

گل مراتع "گه لی" هستم، آه که زخمی ام‏

 Ava çem û kanîmê, lo ez birîndarim

آب چشمه و رودخانه ام، آه که زخمی ام‏

برادر، چرا سرم را دوختی

‏به اجبار اسیر کردی‏

‏زنده به گورم کردی‏

‏چرا عشق دل مرا

آتش زدی به جان من

جاری کردی اشک ز چشمانم

عاشق بودم عاشق یک جوان ‏

تا شاید بشه همسر من

بشود مال و همه چیز من

اسف، پدر و برادر نادان شدند بلای سر من

اسف پدر و برادر نادان شدند بلای خوشبختی من

‏خواهم از بین رود و پاک شود روی جهان‏

دختر و پسر بشوند مثل دو انسان

هر دری باز شود دانشگاه و دبستان

بخوانند درس استقلال کردستان

سه دای سه نتوره که ت له نگه رمه ئه مشه و / نوای سنتورت تکیه گاهم است امشب

چریکه ی بانگی دل بی شه رمه ئه م شه و / چهچه  ی بانگ دل  بی شرم استامشب

به ناخون کاری فه رهادی له ده ستم / دستانم ( ناخن هایم ) امشب به سان تیشه ی فرهاد است

وه ها شاهو له ناله م گه رمه ئه م شه و  / کوهستان شاهو امشب از ناله هایم پر جوش است...

له ته نیایی به یادی روحی مه جنون / به یاد روح مجنون در این تنهایی

خه یالی گه شت ده شت و ده رمه ئه مشه و / دل هوای گشت و گذار دارد امشب

غوباری خاکی وا حه ق گه ر به هه شت بی / غبار خاک حق اگر از بهشت آید

له د ه رگای تو خه به ر ئاوه رمه ئه  م شه و / این غبار از کوی تو برایم خبر آورده است ...

ئه گه ر چی یارو یاوه ر بون به دوژمن / اگرچه یار و یاور دشمنم شده اند

خه می بی یاوه ری یاوه ر مه ئه م شه و / غم بی یاوری ، یاورم است امشب

له ده وریشم گه ره په روانه نا که م / پروانه ها نیز در اطراف نمی چرخند

له سه ر ری وه سلی نوری هیجره ئه مشه و /  در راه وصال رنگ و بوی هجران است امشب

که چونکه بوی ویسالی توی تیایه / چون امشب بوی وصال تو میدهد

نه سیمی سوبح خه به ر ئاوه رمه ئه مشه و / نسیم صبحگاه برایم مژده ی وصال می آورد امشب

موسیقی : عدنان کریم و گروه کامکارها 

عکس: کردستان - سردشت

پینوشت : ترجمه رو سریع و بدون دقت انجام دادم که شاید بی اشکال نباشد

این ترانه یکی از ترانه های زیبای زکریا عبدالله است که با گویش کردی کرمانجی خوانده شده است و این موسیقی بیشتر مربوط به کردستان ترکیه و قسمتهای شمال کردستان ایران و شمال کردستان عراق است . ترانه ای دلنشین است ...

(آتش در دلم بر پا کردی)Agir ketye dilê min

(دیگر خواب به چشمانم نمی آید)Xew nakeve çavê min

(چرا از من دوری کردی )Çima tu jimin dûr ketî

(بگو ای روشنایی چشمانم)Bêje ronîya çavê min

(ای از من گریزان ای بزرگ من )Rinda min, gewra min

(چند سال است دلم در آرزوی توست )Çend sal e li hêvya te me

(چند سال است اسیر تو ام)Welle çend sal e li benda te me

(این چه آه و ناله ای است)Ev çi ax û nalîn e

(ای دلت همچون شبهای برفین)Dil şewitî berf bîne

(تو را به خاطر خدا )Tu bixatirê xwedê kî

(نگو که من را در این حال دیده ای )Nebêjî evya dîn e

(ای از من گریزان ای بزرگ من )Rinda min, gewra min

(چند سال است دلم در آرزوی توست )Çend sal e li hêvya te me

(چند سال است اسیر تو ام)Welle çend sal e li benda te me

Gotin : zekeria ebdulla

۲۷.۴

ترانه: حسن زیرک

به ری به یانه رووناکه ئاسو / سپیده دم است و افق روشن

ئاسوی هیوای کورد موژده بی له تو / افق آرزوها مژده باد بر تو

ده نگی بانگه هه لات له مزگه وتی دی / نوای پیروزی از مناره ها برخواست

بالدار هیلانه ی خه و به جی دیلی / پرندگان از آشیانه هایشان به پرواز در آمده اند

قاسپه قاسپی که و ئاشکرا ئه لی  / نوای کبک های کوهی آشکارا می گوید

کاتی فه رمان هات کورد نابی بنوی / موعد برخواستن است

هه لسه ئه ی لاوی نیشتمانی کورد / برخیزید ای جوانان سرزمین کردستان

سه رده می هه لسان هه ر که سی نوست مرد / در این هنگام برنخواستن همان مردن است

پیویستی پیروز به لام سه خت و ورد / راه پیش رو بسیار سخت و دشوار است

چاوه روانته هه لسه ده ست و برد / اما آرمانمان در انتظار توست درنگ نکن

ترانه : استاد مظهر خالقی

پی نوشت : تقدیم به مردم قهرمان خاورمیانه که بهاری باشکوه به راه انداخته اند و پی در پی دیکتاتورها را به زانو در آورده اند تا به جهانیان این مفهوم عمیق را یاد آور شوند که اراده ی مردم معیار همه ی امور است و موج اراده ی مردم کاخ ها را در هم خواهد شکست !

 نه باته ن شیرین وه ی نه باته ن شیرین

ده هه ن چشمه سار ، حه یاته ن شیرین

شیوه مه حبوبی ،  ته مامه ن شیرین

باخاته لی به رز نمامه ن شیرین

شه یدایی شیوه و ئه برو وه ی په ری سامت بم

دیوانه ی جه بین وینه ی جامت بم

زام زه ده ی که مان ، ئه بروی چه فتت بم

حه یرانی خه رامان شیرین ره فتت بم

مخمور دیه ی وه ی مه ستی سیات به م

بیهوش نیگای وه ناز نیگات بم

فیدای گه رده لولی زولفی خاوت بم

چ به رای دیده چه رخی چاوت بم

ترانه : عباس کمندی

عکس : کردستان شمالی ( نوار مرزی ترکیه )

موسیقی : هورامی