کوهستان

رشمال (rashmal) : در زبان کردی به چادرهای ییلاق نشینان رشمال (ره شمال ) گفته میشود و عموماً از پشم بافته میشود و جالب توجه اینکه که خاصیت ضد آب نیز دارد .

در این مناطق از این چادر ها از سالیان دراز استفاده می شده و به همین خاطر در بسیاری از شعرها و موسیقی های اصیل کردی به کررات از ره شمال ها اسم برده میشود و حس ساده زندگی کردن را در ذهن تداعی مینماید . گاهی با شنیدن این موسیقی ها ناخودآگاه به زندگی سنتی شاید 50 سال پیش کردستان در روستاها و یا عشایرنشینهای کردستان بر میگردم و حس زیبایی بهم دست میدهم ...

زندگی ساده و بدور از جنجال های ماشینی و بدور از زندگی شهرنشینی همراه با دوستی های ساده ، دوست داشتن های سنتی و جالب توجه ، زندگی با دغدغه های شیرین . شاید همین کلمه ره شمال برای بسیاری از مردم کردستان خاطرات و لحضات شیرینی را به یاد بیاورد و بودن و لمس کردن این زندگی ، لذت وصف ناشدنی حداقل برای من داشت . نوشیدن دوغ تازه و چندی نشستن و نظاره کردن اینگونه زندگی در ره شمالهای  کوههای مرزی کردستان اگرچه برای من گاهگاهی دست میدهد اما احساس میکنم سالیان درازیست با این زندگی سنتی آشنا هستم و این زندگی را گویی سالهاست تجربه کرده ام . خاطره انگیز است خاطره انگیز ؛ در آمیخته شدن موسیقی و شعر و زندگی در کوهستانها و احساس کردن اینگونه ساده زیستی را باشکوه ترین لحضات باید گفت ...

این موسیقی استاد خالقی رو هرگاه میشنوم بی اختیار بغض میکنم و سراسر وجودم را شوق فرامی گیرد ...

 

( ره شما‌ڵی خێلان )

له ناو ره شما‌ڵی خێلان

له ناوچه ی ئێلی گۆران

کیژه کورده ی چاو به ‌ڵه ک

دێ بۆلای د‌ڵدار بۆ جێ ژوان

به چرپه و ده م پێکه نین و به له نجه

بۆ رانه بێره و مه ردۆشین

د‌ڵ پڕ له هیوا و ئه وین 

چه ن جوانه ئه و راوه ستانه

 د‌ڵه خوڕپه ی مه ستانه

له گۆشێکی دلداری

چاوه رێی شه ده لاری

خودا ئاخۆ که ی دلبه ر بێ

بۆ جێ ژوان بۆ دلداری

له پڕ ئه بینێ دلبه ری وه ک په ری

وه ستاوه په ری په یکه ری

له جێ ژوان له نادیاری

چه ن جوانه ئه و راوه ستانه

د‌ڵه خوڕپه ی مه ستانه

تقدیم به دوست کرمانشاهی خوبم که با شنیدن این موسیقی ها یاد عشق و عاشقیش میوفته !!!! و ممنون از لطفهایی که نسبت به من داره.

البته یه امانتی پیش من داره که اگه بازم اذیت بکنه دیگه دیگه ...یعنی خیانت در امانت ! این یک تهدیده تکرار می کنم این یک تهدیده ! من این موسیقی رو هر روز چند بار گوش می کنم

 

خوشم ئه وی به قه د جوانیت   

زیاتر له وه ی خوت ئه یزانی

گیروده ت بوم خوشت ئه یزانی

خوشم ئه وی به قه د چاوم

به قه د دلی هه لگیرساوم

هه ر توم ئه وی هه تا ماوم

هه ی نار هه ی نار باوانم یار

هات و رویی یار به لنجه و لار

دیسان ده رکه وت گه ردن ناسکه

وه نه وشه بو زیوین باسکه

ئه ی هاوار چه نده یار ناسکه

هه ی نار هه ی نار باوانم یار

هات و رویی یار به لنجه و لار ...

 

 

یه مدته که سری کامل ترانه های استاد خالقی رو گیر آوردم ( البته با یه واسته از خود استاد خالقی گرفتم ) بعضی از این ترانه ها رو افراد خیلی معدودی شندین و فقط افرادی که تا حدودی  با ایشون در ارتباط بودن شنیدن این ترانه یکی از ترانه هایی هستش که کمتر شنیده شده و یا اصلا نشنیدن و یکی از قدیمی ترین ترانه های ایشون هستش که من خیلی دوست دارم .

 شه ویکی ساردی زستان                   دور بووم له کوری دوستان

له به زمی مه ی په رستان                  له ده نگی دیده مه ستان

هه واره گیان هه واره                          ساز بچینه هه واری

سه فه ریکم که وته به ر                      چیت بو بینم به دیاری

***

تا تو هاتی به هار هات                        بونی گول و گولزار هات

که یاری چاو خومار هات                      ده رمانی ده رده دار هات

هه واره گیان هه واره                          کاتی گول و گولزاره

له داوینی کوساران                            سه ر بخه ین وه کوو ده ماره

***

بانگم که باغی سیوان                        بزه ت بیته سه ر لیوان

زولفت به شنه ی بای شیوان               خه م با بردی له نیوان

هه واره گیان هه واره                          سازبین بچینه هه واری

گولان بچینین له بناران                      بیده ین به یه ک به دیاری

 

ترانه ای از استاد مظهر خالقی

( زۆری لێ پاڕامه وه                ئاوڕێکی لێ دامه وه

به یه کجار که و تم و               تێکیه و پێچامه وه

یار هاته سه رینم                    چاوی که وت به برینم

گیان گه ێبوه به ر بێنم              یه خه ی لادا بی بینم ) (1)

                              * * * 

هاته خوار دێته خوار               زه مانه چاو خومار

خانمی چاو که ژاڵ                  خودایه چه نده جوانه

ئه ی ساکی هه ڵگرتوه             ئه چێ بۆ شاری بانه

شار له دوای باڵای ئه و           چوڵ ده بێ وه ک وێرانه

                              * * * 

یار خۆی رازانه وه                 دیاره له سه ر بانه وه

جه حێلان هاتنه ده ر               بۆی که وتنه کۆڵانه وه

بای شه ماڵ لێ دا بوو             چه تری له سه ر لادابوو

ئه گریجه جوانه که ی              له رومه تی ئاڵابوو

                              * * * 

هاته خوار دێته خوار               زه مانه چاو خومار

خانمی شه ده لار                    زه مانه چه نده جوانه

ئه ی ساکی هه ڵگرتوه             ئه چێ بۆ شاری بانه

شار له دوای باڵای ئه و           چوڵ ده بێ وه ک وێرانه

                             * * * 

لێو ئاڵی گۆنا سوور                 قه د باریکه ی وه ک بلوور

هه ر ئه بێ هی خۆم بی           یان له نزیک یان له دوور

سه ر گۆنا که ت سێوێ           ناسک و لا سووری سه رده شت

با لێومی له سه ر نێم               دنیام لێ بێ به به هه شت

                             * * * 

هاته خوار دێته خوار              خانمی  چاو خومار

به خه نده و له نجه ولار           خودایه چه نده جوانه

ئه ی ساکی هه ڵگرتوه             ئه چێ بۆ شاری بانه

شار له دوای باڵای ئه و           چوڵ ده بێ وه ک وێرانه

 

(1)   : دیوان شعر پیره مێرد (ص 161)

 

 ترانه ای که هر بار شنیدنش من را دیوانه می کند و دوست دارم ساعت ها فقط بنشینم و به آن با دل و جان گوش فرا دهم .. این ترانه از استاد مظهر خالقی ایست ...

روژی من و دل بولبولی دل شادی چه مه ن بوین

ها و رازی گولی گولشه ن و نه سرین و سه مه ن بوین

ئاسکی له خه ما زاد ی ده رون ده شت و ده مه ن بوین

فارغ له جه فا ی راکیژو له ده ور و که مه ن بوین

 ئیستا که به بی ره ونه ق و ژاکاوه دلی من

له و روژه وه رویشتوه  توراوه دلی من

هه رچه ند ده گه ریم بی سه ر و شوین ماوه دلی من

 کوا جلوه ی گول کوانی سه فا و ره ونه قی گولزار ؟

کوا دیمه نی پر نه قش و نگاری که ژ و کوسار ؟

کوا مه ستی و کوا باده و کوا  شادیه که ی پار ؟

کوا نه رگیسی شه هلا و دو چاوی ره شی دلدار ؟

 که ی شه وق و سه فا و شادیه که ی ماوه دلی من ؟

له و روژه وه رویشتوه توراوه دلی من

هه رچه ند ده گه ریم بی سه رو شوین ماوه دلی من

 تاوی له چنور تاوی وه نه وشه و گولی سه ر کو

تاوی له هه راله ی گه ش و خوینینی سه ر ئاسو

تاوی له گولی سور و له گول باخ و له شه وبو

گرتومه سوراغت گوله که م توخوا له کویی تو

 نه یماوه ئیتر تاقه ت و سوتاوه دلی من

له و روژه رویشتوه توراوه دلی من

هه رچه ند ده گه ریم بی سه رو شوین ماوه دلی من

   جهت دانلود: http://lawan.persiangig.com/rojhe.swf

 

بو مه زرای ئاواتی من

 توی نوگولی  عشق و وه فاداری

بو گولشه نی پر گولی

 ژینم ئه توی ئاوازی دلداری

له به حری بی پی ژیان

عشقی تو له دل که کەشتی ئاواتم بوو

خوشه ویستی و مهری تو

گه رمی ژینی من ریگای نه جاتم بوو

له بیرت چو ؟ ئه و شه وه

ئاسمانی ژین ئه ستیره باران بوو

مه لی روح له عشقی تو ئه ی نازه نین  مه ست و غه زل خان بوو

وه ره دیسان با له نو عیشقی وه سلی تو

بمخاته روناکی

رو که ی له قیبله ی وه فا

سه رمه ستی و سه فا

هه ردو به دلپاکی

په پوله ی ئازادی ناو باغچه ی دلداری و عشق و سه فا بوی

به خوا زور حه یفه گولم ئیمه به جاری له یه ک جیا بوین

له به حری بی پی ژیان

عشقی تو له دل که عیشقی ئاواتم بوو

خوشه ویستی و مهری تو

گه رمی ژینی من ریگای نه جاتم بوو

 یک ترانه زیبای کردی از استاد مظهر خالقی

چه هچه هه ی  بولبول عه زیزم ئاهو زاری پیوه یه

هه لهه له ی عه ر عه ر له عیشقا ده ردی کاری پیوه یه

نیرگزو شه هلا ده له رزین عیشوه کاری پیوه یه

دولبه را ئه مرو نه سیم بونی به هاری پبوه یه

گول شکوفه ی کردوه غونچه ی به هاری پیوه یه

تیغی ئه بروت موته هه م بوو که وته ریزی قاتیلان

چونکه مه یلی سه بکی ده م بوو باعیسی ده ردی دلان

بو ته وافگاهی روخت دل که وته  ته بعی بولبولان

ساقی و موتریب عه زیزم وا له نیو باغی گولان

به م گولستانه ئه لین بوی زولفی یاری پیوه یه

 یک ترانه زیبا از هنرمند عدنان کریم . من این ترانه را خیلی دوست دارم .

  

 

دوشنبه تعطیل بود منهم روز یک شنبه با چند تا تماس تلفنی قرار صعود رو گذاشتیم و قرار بر این شد که امشب رو به کوه برده سور بریم و شب رو دور هم باشیم . قرار شد منو آقا غلام قبل از بچه ها بریم و اونها هم بعداظهر بیان . ما ساعت 2 قرار گذاشتیم و روزبه با ماشین تویوتاش ما رو از جاده روستای ملقرنی رساند اما یه جاده فرعی بود که مسیر یه معدن قدیمی بود و با ماشین از اون جاده باریک صعود کردیم و به زیر غار رسیدیم و فقط 10 دقیقه تا محل کمپ فاصله بود . کوله هامونو گذاشتیم و به طرف روستای ملقرنی رفتیم که هیزم برای شب بیاریم . به یک باغ رفتیم و هیزم های زیادی اونجا وجود داشت منهم به پیشنهاد آغلام چنتا تنه ی بزرگ رو رو دوشم گذاشتم و آغلام هم چند تا چوب بستنی دستش گرفت و یه بطری آب و راه افتادیم تا رسیدیم به قله پدرم در اومد ، شانه هام داشت از درد میترکید . به هر حال بعد از 1 ساعت کوه پیمایی خسته کننده البته شاید برای من به قله رسیدیم و همین لحضه ایرج خان هم اومدن و یکمی از اینهمه هیزمی که من آورده بودم تعجب کرد !!!

البته هیزم های آغلام هم جای تعجب داشت !!!!!!!

خوب حالا باید میگشتیم یه جای چادر مناسب پیدا میکردیم اما چون اونجا شیب تندی داشت مجبور به کندن سنگ ها و تخت کردن اون قسمت شدیم . بلاخره بعد زحمت خیلی زیادی و زیر سازی کردن برای چادر یه جای درست حسابی برای دو چادر ساختیم و رفتیم داخل غار نشستیم و منتظر بقیه شدیم . آقای توفانی هم از دور پیدا شد و بعد از نیم ساعت به ما رسید و بعد از ایشون امیر هم رسید . هوا تاریک تاریک شده بود بعضی از بچه ها که قول داده بودند هنوز نیومده بودند که تو اون تاریکی دو نفر رو دیدیم و منتظر شدیم که بیان ولی پیداشون نشد گفتم شاید ما رو نتونن پیدا کنن از غار اومدم بیرون و به طرف قله به راه افتادم یه نفر رو دیدم وقتی سلام کردم دیدم یه خانم بود ولی صداشو شناختم همسر آقای شکری بود . بعد ایشون گفت که الان آقای شکری هم میان و قله رو بزنیم میایم پیشتون منهم برگشتم به غار و بعد از چند لحضه آقای کریمی هم اومدن . مدتی بود که شب مانی نداشتم و بعد از 2 ماه دوری از شب مانی امشب یکی از بهترین شبهای زندگیم بود .

از همون سر شب خوندن ترانه های زیبا توسط همنوردانم که همگی خوش صدا بودن خبر از شبی زیبا میداد . هوا فوقالعاده بود و بعد از خوردن تنقلات بیش از حد دیگه نمی تونستیم شام زیادی بخوریم و بعد از شام تا دیر وقت آواز خوندن همنوردان تداعی خاطراتی شیرین را برای من میکرد .

اما دیگه کم کم بعد از ساعت دوازده خمیازه های آغلام نشون میداد که دیگه باید بریم لالا کنیم . منهم یه کمی خوابم میومد اما پیشنهاد آقای کریمی در مورد صعود به قله را علیرغم میل باتنی و اجباراً قبول کردم و به همراه امیر و آقای کریمی رفتیم به طرف قله . 20 دقیقه ای رو قله بودیم و بعد از تعریف کردن چند تا جوک بسیار زیبا با لبخندی بر لب به محل کمپ رسیدیم من mp4 رو روشن کردم و رفتم داخل چادر به همراه آقای کریمی .

چون من عاشق موسیقی سنتی هستم واقعاً نمی شد تو اون لحضه موسیقی گوش نکنم و بخوابم ؛ ساعت حدوداً 2:30 بود که آقای کریمی وقتی دید من خواب نیستم گفت میشنوی ؟ منم   خاموشش کردم وگفتم چیرو ؟ گفت صدای خرپف رو !!!

وای خدای من تازه یادم افتاد ....

فروردین امسال بود رفتیم به " نه که روز " و شب رو اونجا موندیم از ترس گرگ که صداش توی کوه پیچیده بود کسی خوابش نگرفته بود یه سری از بچه ها می گفتن صدای خرسه بعضی ها هم میگفتن صدای گرازه ... ولی صدای وحشتناکی بود با هزار ترس و وحشت یه سرکی کشیدیم دیدیم آقای توفانیه داره خروپف میکنه ... باور کنید اونشب از ترس گرگ و گراز و خرس خوابم نبرد ...

بعد از این یاد آوری شیرین زدم زیر خنده میتونم بگم حداقل 1 ساعت نتونستم از قهقه زدنم جلوگیری کنم آقای کریمی عصبانی شده بود از دستم از بس میخندیدم منم سعی کردم بی صدا بخندم اما نشد ... وقتی چهره ی امیر رو تجسم میکردم که کنار آقای توفانی الان چی میکشه از خنده داشتم منفجر میشدم . میخواستم ذهنمو منحرف کنم اما چهره ی امیر مدام جلوی چشمام میومد و میخندیدم .

صبح شد و صدای آواز خوندن آغلام نگذاشت کسی بخوابه منم خودمو زدم به خواب که کسی بیدارم نکنه اما به زور بیدارم کردن و چادرمون رو جمع کردیم که بتونم زود به .شهر برگردم و به برنامه ی اسکی با بچه های هیئت اسکی برسم . چون روز قبلش آقیا شریفی تماس گرفت که همراهشون برم اما آغلام گفت من و رامیار با هم اومدیم و فعلاً بر نمی گردیم تا بعد از ناهار .

خوب حتماً یه چیزی می دونست که میگفت گفتم چشم ما که گردنمون از مو نازک تره تا بعد از ناهار هم اونجا موندیم و آغلام رفت تو چادر که بخوابه منهم رفتم قله و حدود 1 ساعت تنها رو قله نشستم و فقط همون ترانه ای که دیشب گوش میدادم رو گوش دادم . فقط همون . یه ترانه کردی بسیار زیبا با صدای آقای محمدیان هنرمند خوش صدای کرمانشاهی ( اگه اشتباه نکرده باشم )

 اینم همون آهنگه که من کلی باهاش حال کردم .

 

میتونم بگم فقط برای اونهایی که نیومدن تاسف خوردم که یکی از زیبا ترین شبهای زندگیشون رو به سادگی از دست دادند .