کوهستان

کوراشیم یکی از ترانه های محلی و اصیل گیلان است که زنده یاد احمد عاشور پور و همچنین ناصر مسعودی این ترانه را خوانده اند . علاقه ی فراوانی به موسیقی محلی ایران زمین دارم خصوصا موسیقی گیلکی . این ترانه بسیار زیبا تقدیم به مخاطبان

تی دیلا به تاود به بشیم به خانه  / ایتا کاری نیبه تی مار بدانه 

اگر تی مار ترا بیدینه می امرا  / ترا بورونه کونه از خودشه خانه

آراشیم اوراشیم کوراشیم  / عزیز کراشیم کیجای کراشیم 

تی امرا بال به بال  /   دریا کنارا شیم 

کوجی کوری من تی نامای ندانم /  اگر تی ناما دانم ترا دوخانم

کوجی کری من تی نام ره بمیرم  / تی جا هرگز نتانم دس ویگیرم

***

کوجی کرجی ترای بادبان فوکوشم / کنار سفید رود سامان کونم شم 

کنار سفید رودای می توم بیجاره  / ایتا کرای اویا می دیل دوچاره

کوجی کری چره اندره ملوسی  / اگر صد سال بمانی می عروسی

کوجی کری من تی دور دن نتانم  / تی جا بختر ده من گیفن نتانم 

پی نوشت : 

گیلکی یکی از زبانهای ایرانی تبار است که ریشه های عمیقی در زبان باستان ایران زمین دارد . و این پیوند بر می گردد به زبان هایی نظیر پارسی و کردی و ... که مشترکا از ریشه زبان پهلوی بر آمده اند . اما تاثیر تهاجم عرب در این مرزبوم تا حدی زیادی واژه ها را تغییر داده است که در برخی موارد ساختار اصلی خود را از دست داده است . 

در این موسیقی واژه هایی هستند که همچنان رنگ بوی زبان پهلوی دارد و می توان اینگونه گفت پس از زبان کردی دست نخورده ترین زبان حال حاضر کشور که با ان تکلم می کنند همین زبان گلکی است . 

و متاسفانه بیشترین تاثیر ادبیات و زبان عرب بر روی زبان پارسی بوده است . اما بازهم این تاثیر را می توان در گیلکی نیز به وفور دید . 

واژه ی ( کیج یا کیجا ) در گیلکی به معنی دختر است که همین واژه اصالتش را همچنان در زبان کردی حفظ کرده است و  شیوه ی صحیح آن کیژ است . 

در زبان ایران باستان حروف ( ع ، ط ، ظ ، ض ، ص ، ذ ، ح  ، ث , ... ) وجود نداشت و تمام کلماتی که با این حروف نوشته شوند ایرانی نیستند .   به طور مثال نام کیومرث به این شیوه می بایست نوشته شود کیومرس ... 

کیج = کیژ ( دختر )

ئه ی خانم خانم خانمولی ، یاره که ی جوان و ناسکولی / ای یار زیبا و ظریفم

ئه ستیران ده ژمیرم شه وی ، خه و بی و له چاوم نا که وی / ستاره ها رو می شمارم و خوابم به چشمم نمی آید

دل شه یدایه و له یلی ی ده وی، دل شه یدایه و له یلی ی ده وی /دل شیداست و لیلی را می خواهد

خزمینه لومه ی من مه که ن ، فه ریادی دل بو له یلی به ن/ هم تباران منع نکنید مرا ، فریاد دلم را به لیلی برسانید

کوژراوم تانه م لی مه ده ن ، کوژراوم تانه م لی مه ده ن / کشته ی اویم طعنه نزنید

دلی هه ژار چون بسره وی ، چاو چون برواته ناو خه وی / دلم چگونه آرام بگیرد ، چشم چگونه به خواب برود؟

وه سل دیداری له یلای ئه وی ، وه سل دیداری له یلای ئه وی / وقتی وصال دیدار لیلی را می خواهد

ئه ی خانم خانم خانمولی ، یاره که ی جوان و ناسکولی / ای یار زیبا و ظریفم

ئه شقی چاوانی که ژالم ، موشته ری دو لیمو ی کالم/ عاشق چشمان غزالم ، خواهان لیموان کالش !

مه جزوبی دیده ی غه زالم ، مه جزوبی دیده ی غه زالم / مجذوب دو دیده ی غزالم

زه رده خه نه ی لیوه کانی ، نه مدی گوشه چاوه کانی / لبخند روی لبانش ، گوشه ی چشمانش

به ندی زولفه خاوه کانی ، به ندی زولفه خاوه کانی / و بند زلف پریشانش

چی بکه م ئیستاکه مه حجورم ، چون له بالاکه ی ئه و دورم / چه کنم الان محجورم چون از قد رعنایش دورم

له کویه دوستی مه غرورم ، له کویه دوستی مه غرورم / کجاست دوست مغرورم ، کجاست یار مغرورم ؟

عکس: کردستان

که ژال kazhaal  : غزال

کَژال واژه ای است که ایرانیان در زبان پهلوی و عصرهای پس از آن به غزال می گفتند که این کلمه به واسطه صعب العبور بودن منطقه کردستان و تاثیر کم ادبیات عرب بر این منطقه هنوز هم در زبان کردی رایج است. کژال یک اسم دخترانه ی کردی(ایرانی) است که پس از تهاجم  اعراب به این سرزمین این واژه در نواحی مرکزی ایران به غزال تغییر ساختار دادو خوشبختانه در زبان و ادبیات کردی بدون تغییر باقی مانده است .

که ژ kazh در زبان کردی به معنی کوه  است و ظاهرا واژه ی کژال به جانداری گفته می شود که در کوهستان در سیر است.